| Tatar milli kieme | Fotoräsemnär |
Tatar saytları |
|
|
||||
|
|
Äbiemneñ aq yawlığı
Yomğaq seren açu öçen iñ elek aq yawlıqnıñ tarixına küz salıyq. Bolğar äbi-babalarıbız çorında uq tatar xatın-qızları yomşaq aq qalfaq, şarsıman başlıq kigännär . Niqaxlı xanımnar isä başlarına tuqıma yapma yabıp yörgännär. Bu añlaşıla. Çönki dini yolalar buyınça, çäçne çitlärgä kürsätergä yaramağan. XIX ğasırnıñ här oçraqqa yaraşlı yawlığına çaqlı älege baş yapması şaqtıy ozın yul uzğan. Tatarlarnıñ iñ borınğı baş yapması "tastar" dip atalğan. Çittän kergän tuqımalar yoğıntısında bu yapma öçpoçmaqlı häm dürtpoçmaqlı "örpekkä" äwerelgän. Mondıy yawlıq başqa açıq töstäge tar tasma belän bäyläp quyıla torğan bulğan. Bu tasma yawlıqnı üzençä ber maturlap torğan. Şul yawlıq östenä şarsıman yäisä qonus räweşendä qolaqçanlı "qaşpaw" başlığı kielgän xatın-qız, däräcäsenä qarap, bu başlıqnı kömeş täñkä häm säylännär belän bizägän. Soñraq urta ğasırdağı baş kiemnären, Awropa modasına iärep, biek itep tegä başlağannar. XVIII ğasırdan tatar xatın-qızları tormışına zur "qaşpaw" - başlıq urınına çäçne qaplap torğan qalfaq ta kerep kitkän. Yäş-cilkençäk qızlar bu qalfaqnı täñkäle, çuqlı çäçürgeçlär belän kileşterep kiärgä yaratqannar. XVIII ğasır axırı, XIX ğasır başında Rossiädä käşämir şällär bik populyarlaşqan. Şul uñaydan möselman xatın-qızları da yawlıq häm şällär belän qızıqsına başlağan. Alar bu yawlıq-yapmalarnı ike qatlap (eçke häm tışqı) bäyläp yörgännär. Eçtäge çigüle aq yawlıq mañğay häm muyınnı qaplap torğan. Şul räweşle fabrik yawlıqları "tastar"nı modadan etep çığarğan. Çigüle baş kiemen dürtpoçmaqlap bäylängän yawlıq alıştırğan. Anıñ östenä şarsıman başlıq yäisä poçmaqlap bökläp, artqa bäyläwle ikençe yawlıq qaylanğan. Öydä aq yawlıqtan, uramda qatlı yawlıqtan yörgännär. Ğädättä, öske yawlıq asılındırıp buş itep bäylängän. Bu xatın-qızğa yözen yawlıq oçı belän qaplarğa mömkinlek birgän. XIX ğasırnıñ ikençe yartısında yawlıq dürtpoçmaqlı yapmanı tulısınça alıştırğan. Barı tik ölkän yäştäge bay xatınnar ğına "örpäk" kiep yörgän. XX ğasır başında zur qalfaq deqoratıyv qaptırmağa äwerelgän. Ul eçkä tegelgän eläktergeç belän berketelgän. Ul çorda tatar xatın-qızları keşelekkä çuqlı yefäk şäl börkängännär. Bormalı tarixi yul ütkän aq yawlıq bezneñ çor tatar xatın-qızlarına da kilep ireşkän. Häm ul bügengäçä alarnıñ alıştırğısız baş kieme sanala. Qärinä BULIÇEWA. “Söyembikä” №11/1999
|
|
©2004-2009,
|
Aq yawlıq... Xalqıbıznıñ borınğıdan
saqlanıp qalğan yolasımı? Ällä tatar xatın-qızlarına
xas saflıq-päklek bilgeseme?