Orenbur şäle

Aldımda Orenbur şälläre. Nindiläre genä yuq, äle bersen, äle ikençesen qulıma alam. Menä monısı, yözek aşa ütärdäy näfis, qaz mamığıday ciñel aq «päräwez», yäş qızlar kürke. Ä bu ütä kürenmäle şarfnı muyınına sarğan sıluqay, möğayın, üzen aqqoş sıman xis itär. Arada zämhärir salqınnarda da tängä cılı birep torırday qalın şällär dä bar. Canıñ telägänen saylap al!

Aldımda Orenbur şälläre. Ä küñelem balaçaqlarğa äylänep qayttı. Qışqı kön. Suıq babay, änä, täräzäbezne niçek bizägän: xan sarayları, urman yulları, biek-biek tawlar... Bizäklärne äytep tä torası yuq, moğciza! Nigä soñ äle qışqı täräzä xäteremä töşte minem? Añladım. Xalıq icatı tamırları belän şul tabiğät güzällegenä barıp totaşa ikän, läbasa. Orenbur şälläre şunıñ ber qanatı. İreksezdän Sibğat Xäkimneñ şiğri yulların qabatlıym:

Orenburg şäl bäyläw kombinatı direktorı Tätyäna Ğawrilovna Kirillowa bezgä qarap yılmaya. Yılmayuında ğorurlıq çağıla, şulay bulmıyça, mondıy şällär bütän ber cirdä dä yuq iç! Barı tik küz küreme citmäs kiñ Orenburg dalalarında üsterelgän käcä mamığınnan ğına häm barı tik Orenburg şäl bäyläw ostaları ğına tudıra ala bu moğcizanı. XVIII ğasırdan birle dönyanıñ iñ zur kürgäzmälären bizi Orenbur şäle.

Orenburg yaqlarında här xatın-qızda kürergä mömkin ul yawlıq-şällärne. Quldan bäylängännäre dä, kombinatta eşlängännäre dä, zurları da, keçkenäläre dä...

Bez Qarğalı digän tatar awılına bardıq. Monda yöz citmeşläp şäl bäyläw ostası bar ikän. Kombinat alarnı mamıq belän täemin itä. Här osta ayğa ike şäl bäyläp tapşıra. Ozaq bäylilär dip uylasağız, yalğışasız. Çönki quldan şäl bäyläw bik çeterekle eş. İñ elek mamıqnı centekläp çistartırğa kiräk. Annan soñ anı maxsus taraqlar belän qat-qat tarıylar. Şul mamıq uçmalärşnan cep erlänä.

«İñ osta hönär iäse» digän isem alğan xezmät weteränı Xänifä Mäwlüdowa öyendä dä buldıq bez. Xänifä apa qızların qul eşenä öyrätkän. Zurısı — Gölnurı turından-turı şäl bäylämäsä dä, şul uq ölkädä eşli. Töpçege, Gölnisası, Orenburgta ximiä-texnoloğiä institutın tämamlağan. Şulay da, öydä bulğan arada, änilärenä bulışıp kitälär ikän.

Älbättä, yäş çağında öydä şäl bäyläp kenä utırası kilmider, möğayın. Yäşlär qalağa aşqına. Şuña kürä awılda şäl bäyläwçelär kimi bara, di. Ämma awılda şäl bäyli belmägän ber genä qız da yuq, didelär bezgä. Keçkenädän ük änilereneñ qul astına kerep üsälär. Qız balağa bäyli belü berqayçan da zıyan itmi. Xänifä apa änä şundıy fikerdä.

— Ä bizäklärne qayan qarap bäylisez?

— Härkemneñ üz bizäkläre, bilgele, bötenesen başıbızda totabız. Küñeldä ni bar — şul şälgä töşä.

Berwaqıt şulay bik osta ber rässamnı çaqırıp kitergännär di. Tırışqan rässam, ällä nindi qatlawlı eskizlar belän kümgän şäl bäyläwçelärne. Tik iñ ğäcäbe şul: alarnıñ berse dä ostalarnıñ küñelenä xuş kilmägän. Şällärgä, elekkeçä, üzläreneñ küñel bizäklären töşerä barğannar.

Ber ostanıñ şäle ikençesenekenä oxşamıy, alay ğınamı, ber ük şäl bäyläwçeneñ bizäkläre dä ber-bersen qabatlamıy. Alarnı ana qızına, qızı üz qızına öyrätä. Şäleñ matur bulsın disäñ, cırlıy-cırlıy bäylärgä kiräk, di. Tın ğına, suzıp qına, yöräktägesen genä.

Menä niçek bäylänä ikän ataqlı Orenbur şäle. Menä qayan kilä ul yomşaqlıq, cılılıq.

Orenburg cirenä ayaq basqan här qunaq üzenä istälek itep şäl alıp kitä. Bez dä aldıq, sezgä dä kiñäş itäbez.

"Azat xatın" jurnalınnan 3/1989

Сайт создан в системе uCoz